UBI มรภ.สกลนคร นำเชฟแปรรูปเห็ดสวรรค์ เสริมพลังโมเดลแก้จนชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ

ที่รุมช่วยกันเยอะแบบนี้ ไม่ได้เตรียมอาหารไปทำบุญโรงทานนะ ช่วงนี้งานบุญทางภาคอีสานเยอะม่วนคัก กลัวเข้าใจผิด...แซวเล่นครับ แท้จริงแล้วกำลังฝึกอบรมกับเชฟแบรนด์ดัง เพิ่มทักษะแปรรูป “เห็ดสวรรค์” โดยศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจ ม.ราชภัฏสกลนคร (UBI. SNRU) เมื่อวันที่ 14ม.ค.2567 ผมเห็นแล้วน่าอร่อยรสชาติคงจะหอมหวานมากเลย

ก่อนอื่นมาทำความรู้จักกับชาวบ้านบะหว้า ต.บะหว้า อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร มีความเป็นมายังไง ถึงได้มาแปรรูปเห็ดได้น่ารับประทานปานนี้

คุณแม่ตุ้ม วิเชียร วะบังลับ หัวหน้ากลุ่มบอกว่า เกษตรอำเภออากาศอำนวย ชวนเข้าร่วมปฏิบัติการโมเดลแก้จน “ชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ” จากนักวิจัย ม.ราชภัฏสกลนคร รวมสมาชิกตั้งกลุ่มได้ 35 ครัวเรือน ได้รับสนับสนุนปัจจัยการผลิตเพาะเห็ดนางฟ้า 10,000 ก้อน แต่กลุ่มเราต้องไปฝึกทักษะการเพาะเห็ด และบรรจุก้อนเห็ดเอง กับพี่เลี้ยงอยู่ที่วิสาหกิจชุมชน

แม่ตุ้ม กล่าวต่อว่า เปิดดอกเห็ดขายในหมู่บ้านเริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนปีที่แล้ว พี่เลี้ยงวางแผนการผลิตให้จึงมีเห็ดเกิดดอกได้ขายสม่ำเสมอ เคยเก็บได้มากสุดวันหนึ่ง 33 กิโลกรัม รู้สึกตื่นเต้นมากขายในชุมชนหมดทุกวันไม่เพียงพอ ทางนักวิจัยแจ้งว่ามีการอบรมแปรรูป สนใจอยากเพิ่มมูลค่าให้เห็ดจึงเสนอความต้องการไป

แม่ตุ้ม

ด้าน อ.สายฝน ปุนหาวงศ์ นักวิจัย หัวหน้าโครงการวิจัยทีมปฏิบัติการโมเดลแก้จนเกษตรมูลค่าสูง เปิดเผยว่า โมเดลชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ คือการส่งเสริมกลุ่มเตรียมเป็นอุตสาหกรรมผลิตโดยชุมชนเป็นเจ้าของกิจการ เริ่มจาก “ผู้เปิดดอกเห็ด” เรียนรู้จริงจากพี่เลี้ยงและนำเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาใช้ในการผลิต พัฒนาทักษะให้ดำเนินกิจกรรมเองได้ และอนาคตขยายกิจกรรมไปห่วงโซ่อุปทานใหม่ (New Supply Chain) ที่เลือกเพาะเห็ดเนื่องจากเป็นอาชีพระยะสั้น ได้เงินเร็วหนึ่งเดือนมีรายได้และมีวิสาหกิจชุมชนในพื้นที่เป็นพี่เลี้ยงให้

ส่วน อ.สุพิชญา นิลจินดา นักวิจัยทีมปฏิบัติการโมเดลแก้จนด้านตลาด โดยศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจ UBI ให้ข้อมูลว่า ทางกลุ่มได้เสนอความต้องการอยากแปรรูปเห็ดที่ยืดอายุได้ประมาณ 1 เดือน และได้รับโจทย์มาให้แปรรูปโดยใช้หลักการตลาดนำสินค้า จึงเสนอแปรรูป “เห็ดสวรรค์” สินค้าขายดีทานได้ทุกวัย มีขั้นตอนการผลิตง่ายเหมาะสำหรับเพิ่งเริ่มต้น และแปรรูป “แหนมเห็ด” เพื่อเป็นทางเลือกสำหรับวัตถุดิบมีน้อย

อ.สุพิชญา กล่าวต่อว่า วันนี้ได้เชิญคุณมงคล การินทร์ ผู้จัดการร้านใยบุญ ผลิตภัณฑ์แปรรูปเห็ดจากใยบุญฟาร์มเห็ด จ.ยโสธร มาเป็นวิทยากรฝึกอบรมเพิ่มทักษะ และเป็นภาคีเครือข่ายด้านตลาดในอนาคต

จัดเต็มแบบจุก ๆ ให้ชาวบ้านได้มั่นใจกันอีกแล้ว งานนี้จัดหนักนำเชฟเจ้าของแบรนด์ “ใยบุญ” กับสินค้ายอดฮิต “เห็ดกรอบ” มีถึง 8 รสชาติ ติดตลาดทั้งออนไลน์ ออฟไลน์ ปรับราคาขึ้นหลายครั้งในปัจจุบันขนาดบรรจุ 45 กรัมจำหน่ายถุงละ 69 บาท ยังผลิตกันแทบไม่ทัน

อ.สายฝน บอกความสำเร็จครั้งนี้ คือการนำผู้มีรายได้น้อยเข้าทำงานใน 2 ห่วงโซ่อุปทานได้แก่ "ผู้ผลิตก้อนเห็ดและผู้เปิดดอก" ปัจจัยสู่ความสำเร็จ เรามีวิสาหกิจชุมชนในพื้นที่ช่วยเหลือกัน ลดต้นทุนผลิตก้อนเห็ดจาก 10 บาทเหลือ 5 บาท หรือลดลงไป 50%

นี่คือรูปธรรมธุรกิจชุมชนช่วยชุมชน โมเดลนี้พัฒนามาจากแนวคิด Pro-poor Value Chain คือการนำผู้มีรายได้น้อย เข้ามาทำงานเพาะเห็ดให้มีรายได้เพิ่ม โดยร่วมมือกับหน่วยงานภาคีเครือข่าย เปลี่ยนแปลงระบบนิเวศธุรกิจเห็ด ให้เกื้อกูลคนฐานราก ดำเนินงานภายใต้โครงการวิจัยและนวัตกรรมเพื่อยกระดับแพลตฟอร์มขจัดความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำในจังหวัดสกลนคร สนับสนุนการวิจัยโดยหน่วย บพท.

การเพิ่มทักษะแปรรูปครั้งนี้ เป็นทางเลือกรับโอกาสของกลุ่ม เพราะทราบกันดีว่า ความท้าทายอยู่ที่มาตรฐานโรงงานการผลิต แต่ถ้าส่งดอกเห็ดไปแปรรูป ต้องมีส่วนต่างราคาอย่างน้อย 10 บาท ซึ่งรายได้กลุ่มอาจลดลง 15 - 20 % จากยอดขายได้เองในชุมชน เนื่องจากพันธมิตรรับแปรรูปอยู่ในอำเภอเมืองหรือต่างจังหวัด

ถ้าการเจรจาแปรรูปเห็ดเกิดขึ้น คงไม่ใช่ 20 % แต่ยังเกิดขึ้นยากเพราะในปัจจุบัน ตลาดภายในชุมชนยังไม่ล้น จึงยากที่ชาวบ้านจะยอมรับเงื่อนไขนี้ อ.สายฝน กล่าวถึงโอกาสและย้ำชัดช่องว่างในปัจจุบัน

ดูสินค้าแปรรูป "เห็ดสวรรค์" ที่ปรุงเสร็จแล้ว เป็นความจริงที่เจ็บปวด ไม่ใช่ทำแล้วจะไปขายที่ไหน แต่ขายแล้วเหลือสตางค์เข้ากระเป๋าเท่าไหร่คือทางเลือก บอกได้เลยว่าชุมชนมีศักยภาพมาก เพียงแต่เข้าไม่ถึงแหล่งทุนตั้งกิจการ มีหลักฐานเชิงประจักษ์จากงานวิจัยนี้และอีก 20 จังหวัดในแพลตฟอร์มขจัดความยากจน

โดย บพท. น่าจะนำประเด็นเหล่านี้พูดคุยให้ถึงรัฐบาลได้ฟัง แล้วเข้ามาช่วยปิดช่องว่างนี้ ถ้าใน 1 อำเภอมี 1 กิจการSE จะเป็นโครงสร้างพื้นฐานใหม่ระดับอุตสาหกรรม และสนองนโยบายเศรษฐกิจสร้างสรรค์หรือ Soft Power ของรัฐบาลอีกด้วย จะเป็นก้าวสำคัญเพื่อบรรเทาความยากจน ลดความเหลื่อมล้ำ สร้างรายได้

เรียบเรียงโดย : สมชาย เครือคำ (แตงโม สกลนคร)
ดำเนินการ : โครงการพัฒนาระบบห่วงโซ่การผลิตเกษตรมูลค่าสูง ด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อยกระดับเศรษฐกิจชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ติดตามได้ที่ Onepoverty และ blockdit และ Facebook
แหล่งทุนวิจัย : หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) ติดตามได้ที่ งานยุทธศาสตร์ขจัดความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำ

{fullWidth}