ชุมชนเห็ดเศรษฐกิจบ้านบะหว้าผ่านประเมิน มอบเทคโนโลยี: ก้าวสำคัญสู่การหลุดพ้นความยากจน

การแก้ไขปัญหา ความยากจน ในชุมชนต้องอาศัยกระบวนการที่รอบด้าน ตั้งแต่การศึกษาปัญหา การพัฒนาศักยภาพ ไปจนถึงการนำ เทคโนโลยี ที่เหมาะสมมาประยุกต์ใช้ โมเดล แก้จน "ชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ" บ้านบะหว้า อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่น่าสนใจของการนำงาน วิจัย มาสู่การปฏิบัติจริง โดยล่าสุด กลุ่มได้ผ่านการ ประเมิน ผลการดำเนินงานและได้รับการมอบเทคโนโลยีสำคัญในการผลิตก้อนเชื้อเห็ด ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญในการยกระดับการผลิตและสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน

บทความนี้จะนำเสนอภาพรวมของการติดตามประเมินผล การมอบเทคโนโลยี และความสำคัญของกระบวนการนี้ต่อการบรรเทาปัญหาความยากจนในชุมชนบ้านบะหว้า

เวทีติดตามประเมินผลและถอดบทเรียน: สะท้อนความเปลี่ยนแปลงสู่การพัฒนา

เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม 2567 นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร นำโดย อาจารย์สายฝน ปุนหาวงค์ (หัวหน้าโครงการวิจัย) และ อาจารย์อรอนงค์ ขันเดช พร้อมด้วยคณะนักวิจัย ได้จัดเวทีติดตาม ประเมิน ผลและถอดบทเรียนโมเดลแก้จนเกษตรมูลค่าสูง ฯ ณ บ้านบะหว้า อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร การประชุมครั้งนี้มีผู้แทนจากภาคีเครือข่ายต่างๆ เข้าร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็น (Poverty Forum) อาทิ สำนักงานเกษตรอำเภออากาศอำวย เทศบาลตำบลบะหว้า กรรมการกองทุนหมู่บ้านอำเภออากาศอำวย และเครือข่ายพี่เลี้ยงในปฏิบัติการแก้จนจากตำบลโพนงามและตำบลท่าก้อน

วัตถุประสงค์หลักของการจัดเวทีในครั้งนี้คือ การสะท้อนข้อมูลผลการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจริงกับครัวเรือนเป้าหมายและกลุ่มอาชีพในชุมชน อันเป็นผลมาจากกระบวนการวิจัยโมเดล “ชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ” การแลกเปลี่ยนข้อมูลและประสบการณ์จากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วน จะนำไปสู่การปรับปรุงและพัฒนาโมเดลให้มีความเหมาะสมและยั่งยืนยิ่งขึ้น

น้อมนำศาสตร์พระราชาสู่การปฏิบัติ: หลักการทรงงานเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

ทีมนักวิจัยมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนครได้น้อมนำศาสตร์พระราชามาเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานวิจัย โดยคำนึงถึงหลัก "ประโยชน์ตนและประโยชน์ท่าน" ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาที่ยั่งยืน การทำงานวิจัยด้านสังคมที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกและพฤติกรรมที่ซับซ้อนของมนุษย์ จึงต้องมีความยืดหยุ่นและปรับเปลี่ยนไปตามบริบทของแต่ละพื้นที่และแต่ละบุคคล กระบวนการดำเนินงานจึงไม่ได้เป็นเส้นตรง แต่เป็นการทำงานแบบไป-กลับ และสลับขั้นตอนตามความเหมาะสม

กรอบการประเมินโมเดลแก้จน: “ใฝ่เรียนรู้ สู้ชีวิต พิชิตจน”

โมเดลแก้จนเกษตรมูลค่าสูง ฯ อยู่ภายใต้แพลตฟอร์มขจัดความยากจน โดยมีกรอบการประเมินที่มุ่งเน้นการพัฒนาคนจนและอาชีพควบคู่กันไป โดยคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ ดังนี้

1 ใฝ่เรียนรู้

นำครัวเรือนเป้าหมายเข้าถึงองค์ความรู้ ทักษะอาชีพ และ เทคโนโลยี ที่มีอยู่ในพื้นที่ โดยอาศัยระบบและกลไกของพี่เลี้ยง
มหาวิทยาลัยจัดกระบวนการเรียนรู้แบบ CIL (Community Integrated Learning) ซึ่งเป็นการเรียนรู้ร่วมกับการพัฒนาท้องถิ่น โดยมีนักศึกษาวิทยาการสังคมเข้าร่วมเรียนรู้และพัฒนาชุมชน

2 สู้ชีวิต

สามารถขยายฐานการผลิตหรือจัดตั้งกลุ่มอาชีพ โดยสมาชิกเป็นแรงงานในระบบการผลิตและสามารถถ่ายทอดองค์ความรู้ได้
มีผลประกอบการที่สามารถนำไปดำเนินกิจการในรอบการผลิตต่อไปได้
สามารถบริหารจัดการ เทคโนโลยี ในการผลิต ทั้งด้านทักษะและค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษา
มีระบบบริหารจัดการความเสี่ยงที่อาจเป็นอุปสรรคต่อคน งาน และเงิน

3 พิชิตจน

เปลี่ยนกิจกรรมไปสู่กิจการเพื่อสังคม โดยมีภาคีเครือข่ายและหุ้นส่วนร่วมในการพัฒนา
สร้างเศรษฐกิจสังคมสมานฉันท์ (SSE) ที่ให้ความสำคัญกับ 5 มิติ ได้แก่ แรงงาน สิ่งแวดล้อม ความมั่งคั่ง ค่านิยมทางจริยธรรม และธรรมาภิบาล

มอบนวัตกรรมชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ: หม้อต้มไอน้ำ หัวใจการผลิตก้อนเชื้อ

ผลจากการน้อมนำศาสตร์พระราชาและกรอบการวิจัยโมเดลแก้จนเกษตรมูลค่าสูง ฯ สู่การปฏิบัติ ทำให้โมเดลชุมชนเห็ดเศรษฐกิจบ้านบะหว้า ผ่านการประเมิน และสามารถเลื่อนระดับสู่ขั้นตอนการ "สู้ชีวิต" โดยครัวเรือนเป้าหมายและกลุ่มสามารถตอบขั้นตอนการผลิตได้อย่างถูกต้อง มีแรงงานในระบบที่สามารถแนะนำผู้อื่นได้ถึง 3 คน และมีรายได้จากการจำหน่ายเห็ดใน 2 ไตรมาสนำเงินฝากธนาคารได้ถึง 70,000 บาท นอกจากนี้ ยังมีการกำหนดโครงสร้างการแบ่งหน้าที่การทำงานและจัดระบบสวัสดิการเกื้อกูลในชุมชน

ทีมนักวิจัยได้วิเคราะห์ เทคโนโลยี สำคัญที่ใช้ในการบรรจุทำก้อนเชื้อเห็ดคือ หม้อต้มไอน้ำ ซึ่งมีจุดเด่นในการควบคุมอุณหภูมิได้สม่ำเสมอ ทำให้สามารถลดความเสียหายของก้อนเห็ดได้ หัวใจสำคัญของการผลิตก้อนเชื้อเห็ดคือการเปลี่ยนราเสียให้เป็นเชื้อรา (เห็ด) ดี โดยมีหลักในการเลือกเทคโนโลยีคือ ประหยัดและได้ประโยชน์สูงสุด ส่วนนวัตกรรมอื่นๆ ทางกลุ่มสามารถร่วมเป็นหุ้นส่วนหรือใช้แรงงานสมาชิกในการผลิตเองได้ ซึ่งเป็นการพัฒนาทักษะและช่วยให้สามารถเลือกเทคโนโลยีมาแก้ไขปัญหาได้ตรงจุดในอนาคต

คุณค่าและความหมายของการมอบเทคโนโลยี: สู่โอกาสผู้ประกอบการใหม่

การมอบ เทคโนโลยี ในครั้งนี้มีความหมายและคุณค่า เปรียบเสมือนการรับมอบใบประกอบวิชาชีพ สร้างความภาคภูมิใจให้กับชุมชนกับความสำเร็จที่ได้รับ นอกจากองค์ความรู้และเทคโนโลยีแล้ว นักวิจัยยังได้จับคู่ธุรกิจกับฟาร์มเห็ดสุเทพ เพื่อปูทางสู่โอกาสการเป็นผู้ประกอบการใหม่ในอนาคต หัวใจสำคัญของการสร้างกิจการให้สำเร็จคือการสร้างความไว้ใจ (Trust Economic) ซึ่งประกอบด้วย ค่านิยมร่วม (Logic) การใส่ใจความชอบและจริตคน (Empathy) และความเก่ง (Authenticity)

วิจัยแก้จนที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลง: ทุนมนุษย์ ทุนเศรษฐกิจ และทุนสังคม

งานวิจัยเพื่อแก้ไขปัญหา ความยากจน ที่แท้จริงต้องนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่เป็นรูปธรรม สิ่งสำคัญที่เป็นฐานรากคือ ทุนมนุษย์ สิ่งที่ใช้ในการขับเคลื่อนคือ ทุนเศรษฐกิจ และสิ่งที่เกื้อหนุนคือ ทุนสังคม จนเกิดหน่วยการทำงานในรูปแบบกิจการหรือธุรกิจที่สามารถสร้างผลกระทบด้านเศรษฐกิจและยกระดับทางสังคมได้อย่างแท้จริง หากไม่มีการเลื่อนระดับทางสังคม การแก้ไขปัญหาความยากจนก็ไม่ต่างจากการให้ทานเพียงชั่วครั้งชั่วคราว

สรุป: กำลังใจเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน

การดำเนินงานของนักวิจัยและชุมชนบ้านบะหว้าเป็นกำลังใจสำคัญให้กับผู้ที่มุ่งมั่นในการพัฒนาท้องถิ่นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์ การ ประเมิน ที่เข้มข้น การนำ เทคโนโลยี ที่เหมาะสมมาใช้ และการน้อมนำศาสตร์พระราชามาเป็นแนวทางในการปฏิบัติ เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โมเดล แก้จน "ชุมชนเห็ดเศรษฐกิจ" มีความก้าวหน้าและสร้างผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรม การสนับสนุนและส่งเสริมกระบวนการเช่นนี้อย่างต่อเนื่อง จะเป็นหนทางสำคัญในการแก้ไขปัญหา ความยากจน และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนอย่างยั่งยืนต่อไป