ในเดือนมกราคมที่ลมหนาวเหน็บเยือนผืนดินอีสาน ณ บ้านดงสาร อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร ภาพวิถีชีวิตอันเรียบง่ายแต่เปี่ยมด้วยความหวังของชาวนา นาปรัง แห่งทุ่งพันขันยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง หลังจากการหว่านกล้าบนผืนดินที่ได้รับความอุดมสมบูรณ์จากสายน้ำแห่ง ป่าบุ่งป่าทาม เสร็จสิ้น เกษตรกรต่างเฝ้าดูแลผืนนาด้วยความเอาใจใส่ พร้อมทั้งส่งต่อภาพแห่งความงดงามของธรรมชาติและชีวิตความเป็นอยู่ให้กับทีมวิจัย เพื่อเชื่อมโยงศักยภาพของพื้นที่สู่การท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน
บทความนี้จะพาคุณไปสัมผัสเรื่องราวและบรรยากาศของ นาปรัง ทุ่งพันขันในช่วงกลางฤดูผลิต ที่ซึ่งความหวังและความอุดมสมบูรณ์กำลังเติบโตเคียงคู่กันไป
ทุ่งพันขัน: ผืนดินอุดมที่หล่อเลี้ยงชีวิตชาวดงสาร
ทุ่งพันขัน มิได้เป็นเพียงผืนนา นาปรัง อันกว้างใหญ่ แต่คือหัวใจสำคัญของการดำรงชีพของชาวบ้านดงสาร ที่ตั้งอยู่ใกล้กับ ป่าบุ่งป่าทาม อันอุดมสมบูรณ์ ในแต่ละปี วงจรชีวิตของชาวนาที่นี่จะผูกพันอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาลและสายน้ำ
- อานิสงส์แห่งสายน้ำ: จากคำบอกเล่าของปราชญ์ผู้ทรงภูมิในชุมชน ปีนี้ปริมาณน้ำท่วมสูงกว่าปีที่ผ่านมา ซึ่งมวลน้ำได้พัดพาเอาตะกอนดินอันอุดมสมบูรณ์มาสู่ทุ่งพันขัน เป็นสัญญาณที่ดีว่าผลผลิตข้าว นาปรัง ในปีนี้จะเพิ่มมากขึ้น
- ความหวังบนผืนนา: ภาพแปลงข้าว นาปรัง สีเขียวขจีที่กำลังเติบโต สะท้อนถึงความหวังและความตั้งใจของชาวนาในการเพาะปลูก เพื่อสร้างผลผลิตเลี้ยงดูครอบครัวและสร้างรายได้
วิถีชีวิตชาวนา: ความเรียบง่ายท่ามกลางธรรมชาติ
ในช่วงกลางฤดูผลิตข้าว นาปรัง งานในแปลงนาอาจจะไม่หนักหน่วงเท่าช่วงลงมือหว่าน แต่ชาวนาก็ยังคงต้องดูแลเอาใจใส่ในรายละเอียดต่างๆ เพื่อให้ข้าวเจริญเติบโตอย่างมีคุณภาพ
- การดูแลน้ำ: การควบคุมระดับน้ำในแปลงนาให้เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ข้าวได้รับน้ำอย่างเพียงพอและป้องกันปัญหาโรคและแมลง
- การเฝ้าระวังศัตรูพืช: การสังเกตและป้องกันศัตรูพืชที่จะเข้ามากัดกินต้นข้าว เป็นอีกหนึ่งงานที่ชาวนาต้องให้ความสำคัญ
- การเก็บภาพวิถีชีวิต: ชาวบ้านยังได้ร่วมมือกับทีมวิจัยในการเก็บภาพบรรยากาศและวิถีชีวิตในทุ่งพันขันอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนาการท่องเที่ยวชุมชน
นางแบบน้อยแห่งทุ่งพันขัน: เกษตรรุ่นทายาทกับการเรียนรู้นอกห้องเรียน
ภาพที่น่าประทับใจอีกอย่างหนึ่งคือการมีส่วนร่วมของเยาวชนในชุมชน อย่างน้องออมแอม นักเรียนชั้น ป.3 ที่ได้มาดูแลแปลงข้าวและเก็บภาพความสวยงามของทุ่งพันขัน เป็นการเรียนรู้นอกห้องเรียนที่สำคัญ
- การฝึกทักษะ: การลงมือปฏิบัติจริงในแปลงนาและการฝึกใช้เครื่องมือสื่อสาร เป็นการเสริมสร้างทักษะที่หลากหลายให้กับเยาวชน
- การสืบทอดภูมิปัญญา: การที่เยาวชนได้ใกล้ชิดกับวิถีชีวิตเกษตรกร เป็นการปลูกฝังความรักในอาชีพและเป็นการสืบทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น
อาหารเย็นจากทุ่งนา: ความสุขง่ายๆ ในครัวเรือน
เมื่อยามเย็นมาเยือน หลังจากการทำงานในทุ่งนามาทั้งวัน ความสุขอย่างหนึ่งของชาวบ้านดงสารคือการได้ลิ้มรสอาหารที่ปรุงจากวัตถุดิบที่หาได้จากธรรมชาติรอบตัว
- ปิ้งปลากะแยง: ปลาสดๆ จากหนองน้ำสาขาแม่น้ำสงคราม นำมาย่างหอมๆ เป็นเมนูหลักในมื้อเย็น
- ตำถั่ว: ถั่วฝักยาวสดๆ จากแปลงข้างเถียงนา นำมาตำกับเครื่องปรุงรสจัดจ้าน เป็นอีกเมนูที่ขาดไม่ได้
- ข้าวจี่ทาไข่: ข้าวเหนียวปั้นเป็นก้อนกลม ทาด้วยไข่แล้วนำไปย่างไฟอ่อนๆ เป็นอาหารว่างที่อร่อยและอิ่มท้อง
- บั้งข้าวหลาม: ข้าวเหนียวที่นำไปบรรจุในกระบอกไม้ไผ่แล้วนำไปเผา เป็นขนมหวานพื้นบ้านที่มีรสชาติเป็นเอกลักษณ์
ภูมิปัญญาและปรัชญาชีวิต: ความสุขที่แท้จริงของชาวดงสาร
แม้ว่าในอดีตการเข้าถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรมอาจจะยังไม่ทั่วถึง แต่ชาวบ้านดงสารก็มีความสุขกับวิถีชีวิตที่เรียบง่ายและผูกพันกับธรรมชาติ ซึ่งสะท้อนออกมาในคำผญาปรัชญาที่สืบทอดกันมา
- วัยหนุ่มสาว: "มีข้าวกิน มีดินอยู่ มีคู่นอนนำ มีเงินคำเต็มไถ่" สะท้อนถึงความต้องการพื้นฐานและความสุขในวัยเยาว์
- วัยผู้สูงอายุ: "มีเฮือนใหญ่มุงแป้นกระดาน มีลูกหลานนั่งเฝ้า ยามแก่เฒ่าเข้าวัดฟังธรรม" แสดงถึงความสุขและความสงบในวัยชรา
บทสรุป: ความหวังและความอุดมสมบูรณ์ที่เติบโตในทุ่งพันขัน
นาปรัง ทุ่งพันขัน บ้านดงสาร มิได้เป็นเพียงแหล่งผลิตข้าวที่สำคัญ แต่ยังเป็นภาพสะท้อนของวิถีชีวิต ความหวัง และความผูกพันกับธรรมชาติของชาวอีสาน ความอุดมสมบูรณ์ของผืนดินที่ได้รับอานิสงส์จาก ป่าบุ่งป่าทาม ผสานกับความตั้งใจและความเอาใจใส่ของชาวนา ได้สร้างสรรค์ภาพแห่งความงดงามและความหวังที่กำลังเติบโตบนผืนนาแห่งนี้ เรื่องราวของทุ่งพันขันจึงเป็นมากกว่าเรื่องราวของการทำเกษตรกรรม แต่เป็นเรื่องราวของชีวิต ความสุข และความยั่งยืนที่หยั่งรากลึกอยู่ในผืนดินอีสาน
บทความที่เกี่ยวข้อง
เรียบเรียงโดย : สมชาย เครือคำ (แตงโม สกลนคร)
ดำเนินการ : โครงการพัฒนาระบบห่วงโซ่การผลิตเกษตรมูลค่าสูง ด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อยกระดับเศรษฐกิจชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ติดตามได้ที่ Onepoverty และ blockdit และ Facebook
แหล่งทุนวิจัย : หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) ติดตามได้ที่ งานยุทธศาสตร์ขจัดความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำ
