พบทางออก! นักวิจัยพลิกวิกฤต "กรุงเขมา" สมุนไพรคู่ชุมชน สู่พืชเศรษฐกิจใหม่ด้วยนวัตกรรมรากอายุวัฒนะ

.

เรื่อง: แตงโม สกลนคร

นักวิจัยค้นพบแนวทางใหม่ในการพัฒนา "กรุงเขมา" หรือ "เครือหมาน้อย" สมุนไพรพื้นบ้านที่รู้จักกันดีในแถบภาคอีสาน จากเดิมที่เป็นเพียงภูมิปัญญาคู่ครัวเรือน สู่พืชเศรษฐกิจดาวรุ่งแห่งอนาคต ด้วยการคิดค้นนวัตกรรมการขยายพันธุ์จากรากที่ถูกขนานนามว่าเป็นยาอายุวัฒนะ

เปิดตำนานคุณค่า: จากวุ้นใบเขียวสู่พลังรากอายุวัฒนะ

ปัญหาอุปสรรค: จุดเปลี่ยนสำคัญสู่นวัตกรรม
อุปสรรคสำคัญที่ทำให้กรุงเขมาไม่สามารถเติบโตเป็นพืชเศรษฐกิจได้คือการขยายพันธุ์ที่ยากและช้ามาก ต้นกล้าที่เพาะจากรากและเมล็ดต้องใช้เวลาหลายปี ทำให้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้ปลูกและตลาด จนเกิดเป็นภาวะขาดแคลน ส่งผลกระทบต่อการผลิตเชิงพาณิชย์

แม้คนส่วนใหญ่จะคุ้นเคยกับวุ้นสีเขียวชื่นใจที่ทำจากใบกรุงเขมาสด แต่แท้จริงแล้วรากของพืชชนิดนี้คือขุมทรัพย์ที่แท้จริง เพราะมีคุณสมบัติที่น่าทึ่งตามความเชื่อโบราณ เป็นได้ทั้งยาอายุวัฒนะและยาบำรุงกำลัง บำรุงโลหิต หัวใจ ลดไข้ ขับพิษ บรรเทาอาการไอ เจ็บคอ รวมถึงปัญหาเกี่ยวกับระบบปัสสาวะและอาการบวมน้ำอีกด้วย

แต่ปัญหาดังกล่าวกลับเป็นแรงผลักดันให้นักวิจัยหันมาให้ความสำคัญกับการหาวิธีขยายพันธุ์ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อสร้างความมั่นคงให้แก่เกษตรกรและชุมชนในอนาคต

ความหวังใหม่: นวัตกรรมเนื้อเยื่อและชุมชนต้นแบบ

เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว ทีมนักวิจัยได้เริ่มดำเนินการในสองแนวทางหลักเพื่อยกระดับกรุงเขมา:

• พัฒนาการขยายพันธุ์ด้วยเนื้อเยื่อ (Tissue Culture): การนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อเพาะพันธุ์ต้นกล้าในปริมาณมากและรวดเร็ว จะช่วยแก้ไขปัญหาการขาดแคลนต้นกล้าได้อย่างยั่งยืน
• สร้างแปลงสาธิตในชุมชน: จัดตั้งแปลงสาธิตเพื่อศึกษาและรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับการปลูกและดูแลกรุงเขมาอย่างถูกวิธี เพื่อนำไปเผยแพร่และส่งเสริมการเพาะปลูกในเชิงพาณิชย์ให้กับชุมชนต่อไป

ความพยายามของนักวิจัยในครั้งนี้ไม่เพียงแต่จะช่วยแก้ไขปัญหาการขาดแคลนต้นกล้า แต่ยังเป็นการอนุรักษ์และส่งเสริมให้สมุนไพรพื้นบ้านยังคงอยู่และเป็นประโยชน์ต่อไปในอนาคต

พืชเศรษฐกิจใหม่: โอกาสทองของชุมชน

ด้วยแนวโน้มความสำเร็จในการพัฒนาการเพาะปลูกและแปรรูป จะทำให้กรุงเขมามีโอกาสสูงที่จะก้าวสู่การเป็นพืชเศรษฐกิจใหม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีผลิตภัณฑ์แปรรูปจากกรุงเขมาที่หลากหลายและเป็นที่นิยมในชุมชนอยู่แล้ว เช่น วุ้นกรุงเขมา ลาบหมาน้อย ทองม้วน หรือลอดช่อง ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่ชาวบ้านสามารถต่อยอดในเชิงพาณิชย์

ในปัจจุบันจังหวัดสกลนครนิยมปลูกสมุนไพรกรุงเขมาอย่างมากโดยได้รับการส่งเสริมจากหน่วยงานภาคีภาครัฐ หนึ่งในนั้นคือทีมปฏิบัติการโมเดลแก้จนได้ชวนชาวบ้านผู้มีรายได้น้อยปลูกหลายพันต้น ในรูปแบบแปลงรวมดูแลร่วมกัน ปลูกบนพื้นดินและในตระกล้า

การผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาดั้งเดิมและนวัตกรรมสมัยใหม่นี้ จึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้กรุงเขมาสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและเป็นพืชเศรษฐกิจใหม่สำหรับชุมชนในอนาคตได้อย่างแท้จริง