โมเดลแก้จนวันนั้นสู่วันนี้: 5 ปีบนเส้นทางกลุ่มเห็ดอินทรีย์รวมเผ่า...บทเรียนแห่งความยั่งยืน

เรียบเรียง: แตงโม สกลนคร

เห็นภาพนี้ในปัจจุบันทำให้นึกถึงภาพวันเก่าๆ เลยนะครับ เรื่องของความยั่งยืนในงานเนี่ย มันเป็นอะไรที่ท้าทายจริงๆ อย่างที่คุณว่าแหละครับ หาตัวชี้วัดกันทีก็ต้องมองยาวๆ รอดูกันไปว่าผลกระทบมันจะเป็นยังไงบ้าง

ผมน่ะจำได้เลยครับ ตอนที่กลุ่มเห็ดอินทรีย์รวมเผ่าที่กุดบาก เขาเริ่มกันเมื่อปี 2564 ก่อนที่จะมีกุดบากโมเดล ตอนนั้นก็ใจหายใจคว่ำเหมือนกันนะ เห็นเขาตั้งใจทำงานกัน มีโครงการมีอะไรนำเสนอเยอะแยะ ก็อดเป็นห่วงไม่ได้ว่าเขาจะไปกันรอดไหม เพราะตอนนั้นก็มีคนปรามาสเขาไว้ไม่น้อย ความหวังของเรามันก็เลยสูงตามไปด้วย

พอมันนานวันเข้า คนเราก็เจออะไรต่อมิอะไรเปลี่ยนไปเยอะแยะครับ บทเรียนที่สำคัญมากๆ เลยก็คือเรื่องการบริหารความคาดหวังของผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายนี่แหละครับ แล้วก็เรื่องการจัดการความเสี่ยงในห่วงโซ่อุปทานด้วย สำคัญจริงๆ

วันนี้ 7 พฤษภาคม 2568 แล้วครับ กลุ่มเห็ดเขาก็ยังทำก้อนเห็ดกันอีก เริ่มผลิตกันใหม่แล้วด้วย ถ้าเทียบช่วงเวลาดูก็เหมือนเขาตั้งใจไว้เลยนะครับ ว่าจะผลิตก่อนลงมือทำนา เอาไว้กินตอนเป็นแรงงานช่วงนั้น

ผ่านมา 5 ปีเต็มๆ เนี่ย ผมเริ่มมองเห็นอะไรที่เป็นตัวชี้วัดความยั่งยืนที่มันจับต้องได้มากขึ้นนะครับ นั่นก็คือเรื่องของ ทักษะ กับ เทคโนโลยี เลยครับ

• ทักษะ เนี่ย หมายถึงว่าในกลุ่มเขามีคนที่มีความรู้ความสามารถในเรื่องนั้นๆ แบบครบวงจร ตั้งแต่ต้นน้ำเลยนะครับ ตั้งแต่หาวัตถุดิบ ไปจนถึงมือผู้บริโภคเลย คนเหล่านี้เขารู้จริง ทำจริง อยู่ในกลุ่มกันแบบเหนียวแน่น
• ส่วน เทคโนโลยี ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงอะไรที่มันซับซ้อนนะครับ แต่เป็นเครื่องมือเครื่องจักรที่มันพร้อมใช้งานได้จริง อย่างน้อยๆ ก็ 5 ปีขึ้นไป แล้วมันก็ต้องเหมาะสมกับงาน กับคนในพื้นที่ของเขาด้วย

ถึงแม้ว่ากลุ่มเห็ดรวมเผ่าเขาอาจจะยังไม่ได้ก้าวไปเป็นกิจการที่ใหญ่โตอะไรนัก แต่ผมก็รู้สึกดีใจนะ เห็นว่าต้นแบบที่เราเคยเอาไปนำเสนอในที่ต่างๆ เนี่ย เขายังทำกันอยู่แบบต่อเนื่อง ตามวิถีชีวิต ตามฤดูกาลของเขา

นี่แหละครับ Local content ของแท้เลย โมเดลแก้จนฉบับกลุ่มเห็ดอินทรีย์รวมเผ่า อำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร ที่ผมได้เรียนรู้มา และขยายต่อไปยังพื้นที่อื่นๆ ต้องขอกราบขอบพระคุณทุกท่านจริงๆ ที่ได้มอบประสบการณ์และความรู้เหล่านี้ให้ครับ…

สิ่งที่ผมได้เรียนรู้ก็คือ "ความยั่งยืนที่แท้จริง ไม่ได้อยู่ที่การเติบโตอย่างรวดเร็ว แต่อยู่ที่การหยั่งรากลึกและเติบโตอย่างมั่นคงตามศักยภาพของตนเอง" ครับ

เรียบเรียง: แตงโม สกลนคร